semantics= anlam bilimi
semantic is the study of
meaning of words, phrases and sentences...(anlam bilim)
cümlerin, kelimelerin,sözcük
gruplarının ve morhepemelerin anlamlarını üzerinde çalışır
Lexical semantics:
kelimelerin anlamları ve kelimeler arasındaki anlam ilişkileri ile ilgilenir Phrasal
( Sentential) Semantics: kelimeden daha büyük, cümleden kısa yapıların , yani
sözcük gruplarının anlamları ile ilgilenir.
bir başka semantics çeşiti
olan truth conditional semantics yani doğruluk koşullu anlam bilimi hangi
koşullar altında bir cümlenin doğru ya da yanlış semantic feature bir kelimenin
ne anlama geldiğimizi anlamamıza yardımcı olan ve onu diğer kelimelerden ayırt
etmemizi sağlayan özelliklerdir
olarak değerlendirilebileceği
üzerinde durur.
man kelimesini ele alacak
olursak
adam deyince hepimizin aklına
erkek, yaşını başını almış canlı gelir
işte bütün bu
sıraladıklarımız man kelimesinin semantic featurelarıdır. bu özellikler
sayesinde biz man in söz gelimi womandan farkını biliyoruz
kelimelerim semantic
özellikleri ile ilgili tablolar oluşturmak mümkündür
girl +human, +female, -adult
bu tablolar bahsi geçen
kelime ilgili özelliğe sahipse + değilse - yazılarak oluşturuluyor
Which of the following has
the semantic properties given below?
+animate, +human, -female ,
+young
A. Boy
B. Man
C. Woman
D. Girl
E. Cat
lexical relations diyorum Çetin
kelimelerin diğer kelimelerle olan ilişkileri üzerinde duracağız şimdi
arkadaşlar
bu bağlamda zıt anlamlı, eş
anlamlı, eş sesli vb ilişkilerden bahsedeceğiz
Synonyms le başlıyor tanım
alalım hemen
yazılısları farklı anlamları
aynı kelımeler
evet özetle eş anlamlalı
kelimeler dir . anlamların illaki birbir aynı olması gerekmiyor. hafif bir
anlam farkı olabilir
freedom/liberty, buy/purchase
buy ve purchase (satın almak
demek)synonyms ama purchase satın almaya gücü yetmek.mesela ev uçak son model
bir araba almak gibi yani anlam farkı olabilir aralarında
geçiyoruz antonyms konusuna
Antonyms zıt anlamlara sahip
kelimelerdir.
şimdi an 6 çeşidi var antonym
lerin . bunlar Gradable ,Non-gradable , Converses, Reversives,auto-antonym
(contronym) ve antiautonym
şimdi bunları tek tek açalım
ama unutmayın arkadaşlar sonuç olarak bunları hepsi an tonym
gradable antonyms adı
üzerinde derecelendirilebilir zıt anamlı kelimelerdir. bunları bula bilmek için
kelimenin comparative , superlative yapılabilip yapılmadığına bakıyoruz
örnek verelim bunlara
old-middle-aged- young
evet görüldüğü gibi old ve
young zıt alamlı ancak daha yaşlı daha genç demek mümkün hatta orta yaşlı diyerek
araya bir kelime eklemek de mümkün
bu nedenle gradable antonym
diyoruz bunlara
non gradable antonyms araya
kelime almayacak ve comparative superlative yapılamayacak
onek verelim arkadaşlar non
gradable ları şöyle de test edebilirsiniz bir tanesini olumsuz yaptığınız da
diğerini elde ediyorsunuz dead/alive da dead i not la yazardak not dead alive
anlamına da geliyor
converses a gelince bunlara
relational opposites de diyoruz
iki kelime arasında bire bir
bir zzıtlıktan söz edemesekse birbirlerinin zıttı gibi algılanabilecek kelimlr
evvet
anne baba, öğretmen öğrenci
reversive e geçelim mi?
reversive de yaptığımız bir
eylemi geri sarmak var
bunlar g enelde eylem
olmalılar
reverse kelime anlamı olarak
da tersine çevirmek anlamına geliyor zaten
auto-antonyms bunlara
contronym de diyoruz
çok kolay aslında bu defa tek
bir kelime kendi başına zıt anlamlı oluyor
kelimenin iki anlamı var
mesela temper kelimesinin
anlamlarından biri sertleştirmek, diğeri yumuşatmak
mesela terrific hem berbat
hem harika anlamına gelebilir
tek bir kelime 2 anlama
geliyor ve bu anlamlar zıt
antiantonym lerde durum şu ,
bir kelime diğerinin zıttıymış gibi görünüyor ancak değil
valuable- invaluable en güzel
örneği bu durumun
Ibrahim Samed Şen bi sn
örnekler buldum ravel/unravel, regardless/irregardless, radiation/irradiation,
incite/excite, culpatory/inculpatory, press/depress, to/unto, part/depart, fat
chance/slim chance, thaw/dethaw/unthaw, candescent/ incandescent,
canny/uncanny, dead/undead, write up/write down, valuable/invaluable
biz -in prefix i bir kelimeyi
olumsuz yapmak için kullanıyoruz tolerant/intolerant hoşgörülü-hoş görüsüz
ancak valuable /invaluable
birbirinin zıttı gibi görünse de biri değerli diğeri paha biçilemez anlamına
geliyor
bone- debone varmış mesela
kemikleri ayırmak anlamına
geliyor ikisi de ancak zıt anlamlı gibi duruyorlar
Hyponym
gruba aıt olma. su yun
ıcecekler grubuna aıt olması gıbı
Hyponyms anlamında daha genel
br kelimenin anlamını da barından sözcüklerdir.
en genel kelimeye ne diyoruz super
ordinate
örneğin pink sözcüğü için de
renk olma durumunu barındırır
bu durumda daha genel bir
sözcük olan color sözcüğünün hyponym diir
genellikle bir subordinate
için bir den fazla hyponym bulunur. bu durumda bunların hepsine birden
co-hypnoym denir
grup uyelerı bırbırlerının co
hyponymıdr:)
hyponymlerin hepsi
supordinate in anlamını içerir ancak bir özellikleri ile diğer hyponylerden
ayrılır
mesela öğretmen süperordinate
, tarih öğretmeni,ingilizce öğertmeni,matemat,k öğretmeni co hyponym
Prototype? akla gelen ilk tür
bir categorinin akla
getirdiği ilk tür
kuş deyince akla ne geliyor
güvercin, serçe, kartal,
akbaba geliyor
mesela arkadaşlar tavuk ve
deve kuşu da kuş ailesine dahil olmasına rağmen buunlar önce aklımıza ggelmiyor
değil mi
prototype için durum bu
ama ülkeden, kültüeden,
bölgeden bölgeye göre değişiyordu dimi hocam prototypes lar?
bazı kuşlar diğerlerinden
daha kuş -some birds are birder than the others
cümle efsanedir aklınızda
bulunsun
meronym partyonymy olarak da
bilinir
bir bütünü oluşturan
parçalardır
örneğin yüzümüz bir bütünse
ağzımız, alnımız gözlerimiz vs bir araya gelerek voltranı oluşturur
bir ağaç bütünse yapraklar
dalllar ve gövde bunun parçalarıdır
meronym bu ilişkiye verilen
addır
geldik metonymy ye bunu
edebiyattan hatırlamanız lazım
metonymy bir kavramın ya da
nesnenin vs. kendi dıyla değilde kendisi ile ilişkilendirilmiş başka bir
kavramla ifade edilmesidir.
collocation a gelelim Çetin
birlikte kullanılan kelimeler bunlar arkadaşlar bir collocation iki ya da daha
fazla kelimden oluşur
bu kelimeler birlikte
kullanılırlar
collocationların çoğu
öğreniliyor arkadaşlar ezber gerektiren cinsten
neden meke homework demiyoruz
da do homework diyoruz
corpus linguistics tanımı
yapalım o zman
arkadaşlar corpus linguistics
gerçek konuşmaları alıp bilgisayar ortamına kaydediyor . sonra bu kaydedilnleri
inceleliyor
bilgisayar üzerinde yapılan
bir çalışma
Kelimeler hangi kelime ve
prepositionlarla ve nasıl yapılarla tenselerle kullanılır corpusta
görebiliyoruz.
bir dilde en sık kullanılan
kelimeler neler, bunlardan hangileri bir cümlede sıklıkla yanyana bulunuyor
gibi
geldik homophones ve homonym
konusuna
homophones yazılışları farklı
okunuşları aynı olan kelimelerdir
To/too/two üçü de aynı okunur
ancak anlamları ve yazılışları farklıdır
meat/meet
. beet, beat 2. through,
threw 3. ate, eight 4. read, red 5. reed, red 6. tee, tea 7. see, sea 8. led,
lead 9. their, there 10. weight, wait
11. too to two 12 sail , sale
13. ant aunt 14 right write 15 there their they're
homonymys konusuna gelince
yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı kelimelerdir
Pupil (at school) – pupil (in
the eye)
geçen senede çok tartışma
konusu olmuştu
kaynak hymonyms leri ve
homophone ları birbirinden ayırmıyor
biz ayır ayrı ne oldukları
gördük ancak mesela Pupil (at school) – pupil (in the eye) örneği bir soruda
soruldu ve şıklarda homonym yok
duruma şaşırmıyoruz homophone
varsa onu işaretliyoruz
Mine is a long and a sad
tale!" said the Mouse, turning to Alice, and sighing.
"It is a long tail,
certainly," said Alice, looking down with wonder at the Mouse's tail;
"but why do you call it sad?" And she kept on puzzling about it while
the Mouse was speaking
bunu hatırladınız mı
anlam karmaşına yol açan
lexicaal relation ne
tale- tail yazılışları farklı
okunuşları aynı
homophones
polysemy konusuna geçelim
bir kelimenin birden çok
anlamı olacak ve bu anlamlar birbiriyle alakalı olacak
the face of the book,his face
deki faceler polysmy bir noktada yüz anlamında kitabın yüzü,onun yüzü
anlamlar birbirinden çok
uzaklaşmayacak polysemyde
homonym de anlamlar tamamen
farklıydı
bu ayrıma dikkat edelim
homonymy ile ilgili bir dip
not
homonyler ambiguity e yol
açabilirler arkadaşlar
he went to the bank . bankaya
mı yoksa deniz kenarına mı gitti ?
lexical ambiguity deniyor
buna ve kesinlikle synatactic ambiguity le karıştırılmamalı
bir kelimenin birden çok
anlama geldiği durumlarda oluşuyor lexical ambiguity
anlam olarak çok saçma bir
cümle yazarsak ancak bu sümle yapı bakımndan kurallara uyarsa semantic am
biguity
Colorless green ideas sleep
furiously. bunlara semanticall ill formed diyoruz bakın cümlede diziliş bakım
ından bir sorun yok
ancak bir şey hem yeşil olup
hem nasıl renksiz olur
bu cümle kendi başına
semantic olarak yanlış
ancak böyle bir cümlenin yine
de mümkün olduğu bir yer var o da şiir
thematic ya da semantic roles
Agent eylemi yapan kişidir
yani doer
agent,theme,experiencer,ınsturment,locatiıon,goal
hareket bildiren fiilleri yapan kişi yani özne
jake ate the beans
themem eyleme katılan yada
eylemden etkilenen kişi ya da nesne
wind blew the ball away..
burdali the wind agent yani özne olması için illa insan olması gerekmez
agent işi yapan, theme işten
etkilenen
jack ate the beans cümlesinde
agent ve theme neler kake agent, the beans theme bence
experiencer nedir peki hareket
bildirmeyen fiillerle kullanılan özne
duyusal bir durumu tecrübe
edecek kişi
Instrument eylemi
gerçekleştirmek için kullanılan araç
instrumentta eylemi
gerçekleştirirken kullanılan şey.meswela: Jamie cut the ribbon with a pair of
scissors
they must have used indelible
ink. İndellible link bırada instrument
burada da with yok ancak yine
indeliable ink instrument
önemli olan eylemin ne ile
yapıldığı
location nedir ? Yeri
bildiriyor. I am in Ankara daki Ankara location
source u eylemin çıkış
noktası olarak düşünün
eylemin kaynağı ne
nereden hareket ediliyor from
burda bize yardımcı olacak kelime
Özer hocam source da from var
yani den dan anlamı katarak evden ondan bundan
goal da to var e a anlamı var
okula eve işe...
from la başlayan kelimeler mi
source? evet genelde
evden ayrıldım okula
vardım.ev:source okul:locatıon dıyebılırmıyz?
hayır okul goal oluyor
eylemin varış nıoktasıdır
goal
bakın hocam hakereket var
zaten cümlenin kendisinde
bir yerden ayrılıp bir yere
varılıyor
location da biraz daha sabit
yer
locatıon u da -de,-da ekıyle
ayırabılırmıyz cumlede
duvarda resım gordu .duvarda
:locatıon oluo da ekı var dıye?
olabilir
from -den sourceo için to da
goal için kullanılıyor
to da yönelme
from da çıkma ayrılma
durumları var
benefactor nedir Beneficiary
de deniyor
eylemin yararına yapıldığı
kişidir
for kelimesi yardımcı
olabilir bulmamıza
She baked a cake for her
mother
for her mother benificiary
No comments:
Post a Comment